Sporen van het koninkrijk

ND artikel zaterdag 13 mei 2017 - Blz. 34 

Sporen van het koninkrijk geschreven door Krijn de Jong • hulpverlener en publicist

‘Daar moeten jullie echt heen gaan.’ We staan bij een paar vrienden in de oude binnenstad van Jeruzalem. Ze zijn nog vol van een zojuist afgelegd bezoek. Ze zijn bij een Nederlandse Holocaustoverlevende geweest. Een man van 91 jaar, een oud-chirurg. Hij heeft hun een soort college gegeven over antisemitisme. Het was geen vrijblijvend verhaal geweest, begreep ik. Een van onze vrienden tekende voor ons uit waar we het huis van Zvi Eyal konden vinden. Een paar dagen later staan we voor de deur. Als we aanbellen, gaat de deur meteen open. ‘Kom maar verder.’ We zijn onder de indruk van het huis en van zijn ligging, met uitzicht op de Westelijke Muur. Maar nog meer zijn we onder de indruk van zijn boodschap. ‘“Hoe was het mogelijk?”, die vraag moet ons bezig houden.’ Een mening zonder goede diagnose is als een schip zonder kapitein. Eyal vat zijn verhaal samen in twee foto’s die hij ons toont. Een foto van het schilderij De Schreeuw, van de Noorse schilder Edvard Munch en een foto van drie aapjes, ‘horen zien en zwijgen’. Er moet gekozen worden. Een Nederlandse vrouw, Petra van der Zande, schreef een boek over het leven van Zvi Eyal. Petra woont met haar man al jaren in Israël. Ook zij zijn geen doorsnee-echtpaar. Ze openden hun huis voor meervoudig gehandicapte kinderen. Het boek dat Petra over Zvi Eyal schreef, heeft geen toevallige titel. Het heet: Een open deur. ‘Als er geen open deuren geweest waren, had dit gesprek hoogstwaarschijnlijk niet plaatsgevonden’, merkt Zvi op. Drie families waren cruciaal toen hij samen met zijn broer Freddy het Kamp Westerbork ontvluchtte. Het was een wonder dat ze die vlucht overleefden. Maar minstens zo’n groot wonder was het feit dat drie families hun deur openden voor de twee opgejaagde jongens. Het eerste huis was in Assen. Een vrouw met een kind op de arm opende de deur. Er werden geen vragen gesteld, dan alleen deze: ‘Hoe kan ik jullie helpen?’ Het tweede huis was van een oude zeilvriend in Herenveen. Ook die hielp hen verder naar Amsterdam waar de twee broers wilden onderduiken. Daar kwamen ze terecht bij Mijntje, een vrouw met een heel eenvoudige levensfilosofie: een mens is een mens. Zvi ging in 1946 naar Israël. Opnieuw een levensgevaarlijke onderneming. Hij maakte er alle oorlogen mee. Eerst als strijder, later als chirurg aan het front. Natuurlijk dacht hij geregeld terug aan die open deuren. Het zat hem dwars dat hij die vrouw in Assen niet kon terugvinden. Hij wist naam noch straat. Een artikel in de plaatselijke krant van Assen leverde geen resultaat op. Aandacht in het televisieprogramma Spoorloos evenmin. Toch werd de reddende engel gevonden. De mysterieuze vrouw uit Assen had wel naar het programma gekeken, ‘maar omdat ze niet in het zonnetje gezet wilde worden, had ze niet gereageerd’. Door bemiddeling van een familielid kwam het contact met mevrouw Steinfort toch tot stand. Zij is beslist een lichtend voorbeeld in onze narcistische tijd. En check uw voordeur ook nog even.

Bezoek uit Nederland EN Israel!

In Mei 2017 kreeg ik een email van ene Peter Zevenhuizen die Zvi vorig jaar in Hoofddorp had gehoord en gesproken. Het had een diepe indruk achtergelaten.

Nu waren ze met het gezin en twee vriendinnen in Israel, en dachten dat het misschien wel een leuk/goed idee was om een bezoekje aan Zvi te brengen. Zo gezegd zo gedaan.

Het werd een heel bijzondere ontmoeting, ook omdat Peter hun 81 jarige vriendin Rifka, die zij elk jaar bezoeken ook had meegenomen. Rivka woont in Kibbutz Tzora bij Beit Shemesh. Toen Peter haar over Zvi vertelde en haar het boek De Open Deur uitleende, las ze het in een adem uit. Uiteraard wilde ze graag mee toen ze hoorde dat de familie Zvi in Jeruzalem ging bezoeken.

Zvi en Rivka hebben samen gepraat over het verleden, waardoor het voor de familie een dubbel mooie ontmoeting werd.

Rifkah heeft voor en na de oorlog in de Bergstichting in Laren gezeten, en tijdens de oorlog ondergedoken in Zuid Limburg. Toen ze meerderjarig werd is Rivka naar Israel vertrokken en gaan wonen op kibbutz Tzora. En daar woont ze nog steeds. Op de kibbutz woont nog een oude Nederlandse vrouw die Zvi nog gekend heeft onder zijn oude naam: Harry Klafter.

In Israel zijn de herdenkingsdagen altijd een bewogen tijd voor de overlevenden. Ook voor Rifka, die opmerkte:

 “Twee minuten stilte of een herdenkingsdag is voor mensen die het niet hebben meegemaakt. Ik denk er m’n hele leven, iedere dag aan!”

Zvi zegt altijd precies hetzelfde!

En zo blijven we ons altijd weer verbazen over de vele Nederlanders die Zvi over de vloer krijgt. Het rimpeleffect van de spreekbeurten die hij in 2015 en 2016 in Nederland hield gaat nog steeds door.